درمان نازایی

به طور کلی، ناباروری به عنوان ناتوانی در باردار شدن (باردار شدن) پس از یک سال (یا بیشتر) رابطه جنسی محافظت نشده تعریف می شود.

از آنجایی که مشخص شده است که باروری در زنان با افزایش سن به طور پیوسته کاهش می‌یابد، برخی از پزشکان زنان 35 ساله یا بالاتر را پس از 6 ماه رابطه جنسی محافظت نشده ارزیابی و درمان می‌کنند.

ناباروری به معنای عدم توانایی باردار شدن در برخی پارامترها است.

ناباروری مشکل رایج حدود 6 درصد از زنان 15 تا 44 ساله است.

ناباروری می تواند به دلیل زن، مرد، هر دو جنس و یا مشکلات ناشناخته باشد.

ناباروری در مردان می تواند به دلیل واریکوسل، ضربه، تعداد کم یا فقدان اسپرم، آسیب اسپرم، مصرف الکل، یا برخی بیماری ها مانند دیابت، فیبروز کیستیک، بیماری های خودایمنی، عفونت ها، اختلالات هورمونی و اختلالات ژنتیکی باشد.

عوامل خطر ناباروری مردان عبارتند از:

• مصرف الکل و مواد مخدر
• سموم
• سیگار کشیدن
• سن
• مشکلات سلامتی مانند چاقی
• داروهایی مانند تستوسترون
• تشعشع
• گرمای بیش از حد بیضه و شیمی درمانی.

عوامل خطر ناباروری زنان شامل:

• مشکلات تخمک گذاری مانند سندرم تخمدان پلی کیستیک
• انسداد لوله های فالوپ
• مشکلات رحمی
• فیبروم های رحمی
• سن
• استرس
• رژیم غذایی نامناسب
• تمرینات ورزشی،
• و عوامل خطر ذکر شده برای مردان است.

افزایش سن یک عامل خطر اصلی است که باروری زنان را کاهش می دهد.

بعد از 35 سالگی، حدود 33 درصد از زوج ها دچار مشکلات باروری می شوند.

تخمک‌های زنان مسن‌تر از نظر تعداد کاهش می‌یابد، نه به اندازه‌ای سالم، و احتمال کمتری دارد که توسط تخمدان آزاد شوند.

همچنین احتمال سقط جنین و سایر مشکلات سلامتی در این زن بیشتر است.

زنان زیر 35 سال باید به مدت یک سال و زنان بالای 35 سال باید 6 ماه برای باردار شدن قبل از تماس با پزشک و متخصص زنان و زایمان خود در صورت عدم مشکل سلامتی تلاش کنند.

پزشکان از شرح حال هر دو طرف استفاده می کنند و ممکن است آزمایشاتی مانند مطالعات اسپرم، آزمایش تخمک گذاری، سونوگرافی، هیستروسالپنگوگرافی یا لاپاراسکوپی انجام دهند.

ناباروری ممکن است با دارو، جراحی، لقاح مصنوعی یا فناوری کمک باروری بر اساس نتایج آزمایش زوجین و سایر عوامل درمان شود.

ممکن است چندین دارو برای درمان ناباروری در زنان استفاده شود.

لقاح داخل رحمی لقاح مصنوعی است که در آن اسپرم به داخل رحم زن تزریق می شود.

در مرکز ناباروری، تخمک‌های زن برداشته می‌شوند و با اسپرم مخلوط می‌شوند تا جنین‌هایی ساخته شوند که دوباره در بدن زن قرار می‌گیرند. بسته به سن زن، مرکز متباروری حدود 3% تا 31% درصد موفقیت دارد.

انواع مختلفی از مرکز ناباروری درایران  وجود دارد که برای درمان نازایی از لقاح آزمایشگاهی، انتقال زیگوت، انتقال گامت، و تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم استفاده می کنند.

ناقل حاملگی زنی است که جنینی را در رحم خود قرار می دهد، جنین را تا پایان ترم حمل می کند و نوزاد را به زوج (یا افراد مسئول) تولید کننده جنین می دهد.

فرآیند بارداری در زوجین

برای باردار شدن بدن زن باید یک تخمک را از یکی از تخمدان هایش آزاد کند؛ اسپرم مرد باید در طول مسیر به تخمک بپیوندد

(لقاح). تخمک بارور شده باید از طریق لوله فالوپ به سمت رحم (رحم) برود؛ جنین باید به داخل رحم بچسبد (لانه گزینی).

ناباروری ممکن است ناشی از مشکل در هر یک یا چند مورد از این مراحل باشد.

اختلال باروری یک بیماری مرتبط با ناباروری است و به زنانی اطلاق می‌شود که برای باردار شدن یا به پایان رسیدن بارداری مشکل دارند.

آیا ناباروری یک مشکل شایع است؟

برای پاسخ به این سوال باید گفت که بله.

طی تحقیقات انجام شده حدود 6 درصد از زنان متاهل 15 تا 44 ساله پس از یک سال تلاش (ناباروری) قادر به باردار شدن نیستند.

همچنین، حدود 12 درصد از زنان 15 تا 44 ساله برای باردار شدن یا به پایان رساندن بارداری مشکل دارند (اختلال باروری).

علت ناباروری در خانم ها

سوالی که در این جا مطرح است این است که آیا ناباروری فقط مشکل زن است؟

مردان و زنان به یک اندازه احتمال دارد که مشکلات باروری داشته باشند.

برای پاسخ به سوال بالا باید گفت که خیر، ناباروری همیشه مشکل یک خانم نیست.

هم مردان و هم زنان می توانند در ناباروری نقش داشته باشند.

بسیاری از زوج‌ها با ناباروری دست و پنجه نرم می‌کنند و برای باردار شدن به دنبال کمک هستند، اما اغلب به عنوان وضعیت یک خانم در نظر گرفته می‌شود این در حالی است که در حدود 35 درصد از زوج های مبتلا به ناباروری، عامل مردانه همراه با عامل زنانه شناسایی می شود.

در حدود 8 درصد از زوج های مبتلا به ناباروری، عامل مردانه تنها علت قابل شناسایی است.

علت ناباروری در مردان

ناباروری در مردان می تواند ناشی از عوامل مختلفی باشد و معمولاً با تجزیه و تحلیل مایع منی ارزیابی می شود.

هنگامی که تجزیه و تحلیل مایع منی انجام می شود، تعداد اسپرم (غلظت)، تحرک (حرکت) و مورفولوژی (شکل) توسط متخصص ارزیابی می شود.

تجزیه و تحلیل مایع منی کمی غیر طبیعی به این معنی نیست که یک مرد لزوماً نابارور است.

در عوض، تجزیه و تحلیل مایع منی به تعیین اینکه آیا و چگونه عوامل مردانه در ناباروری نقش دارند کمک می کند.

• اختلال در عملکرد بیضه یا انزال
• واریکوسل، وضعیتی که در آن سیاهرگ‌های بیضه‌های مرد بزرگ هستند و باعث گرم شدن بیش از حد آن‌ها می‌شوند. گرما ممکن
• است بر تعداد یا شکل اسپرم تأثیر بگذارد.
• ضربه به بیضه ها ممکن است بر تولید اسپرم تأثیر بگذارد و منجر به کاهش تعداد اسپرم شود.
• عادات ناسالم مانند مصرف زیاد الکل، سیگار کشیدن، مصرف استروئیدهای آنابولیک و مصرف غیرقانونی مواد مخدر.
• استفاده از برخی داروها و مکمل ها.
• درمان سرطان شامل استفاده از انواع خاصی از شیمی درمانی، پرتودرمانی یا جراحی برای برداشتن یک یا هر دو بیضه
• شرایط پزشکی مانند دیابت، فیبروز کیستیک، انواع خاصی از اختلالات خود ایمنی و انواع خاصی از عفونت ها ممکن است باعث نارسایی بیضه شوند.
• اختلالات هورمونی
• عملکرد نامناسب هیپوتالاموس یا غدد هیپوفیز. هیپوتالاموس و غدد هیپوفیز در مغز هورمون هایی تولید می کنند که عملکرد طبیعی بیضه را حفظ می کنند. تولید بیش از حد پرولاکتین، هورمونی که توسط غده هیپوفیز ساخته می شود (اغلب به دلیل وجود تومور خوش خیم غده هیپوفیز)، یا سایر شرایطی که به عملکرد هیپوتالاموس یا غده هیپوفیز آسیب می زند یا مختل می کند، ممکن است منجر به کاهش یا عدم وجود اسپرم شود. تولید این شرایط ممکن است شامل تومورهای خوش خیم و بدخیم (سرطانی) هیپوفیز، هیپرپلازی مادرزادی آدرنال، قرار گرفتن در معرض استروژن بیش از حد، قرار گرفتن در معرض تستوسترون بیش از حد، سندرم کوشینگ و استفاده مزمن از داروهایی به نام گلوکوکورتیکوئیدها باشد.
• اختلالات ژنتیکی: شرایط ژنتیکی مانند سندرم کلاین فلتر، ریزحذف کروموزوم Y، دیستروفی میوتونیک و سایر اختلالات ژنتیکی کمتر شایع ممکن است باعث عدم تولید اسپرم یا تولید تعداد کم اسپرم شوند.

جلوگیری از ناباروری در زوجین

چگونه می توانم از ناباروری جلوگیری کنم؟

برای پاسخ به این سوال باید گفت که مردان و زنان می توانند این اقدامات را برای محافظت از باروری خود انجام دهند، به ویژه در هنگام تلاش برای باردار شدن:

• یک رژیم غذایی متعادل داشته باشید و وزن مناسبی داشته باشید.
• سیگار نکشید، از مواد مخدر سوء استفاده نکنید و بیش از حد الکل ننوشید.
• برای بیماری های مقاربتی درمان شوید.
• قرار گرفتن در معرض سموم را محدود کنید.
• از نظر بدنی فعال بمانید، اما در ورزش زیاده روی نکنید.

گزینه های درمان باروری برای زوجین

برخی از زوج ها برای باردار شدن به کمک بیشتری نیاز دارند.

برای افزایش احتمال بارداری، یک زن ممکن است قبل از امتحان یکی از این گزینه‌ها ابتدا از داروهایی برای تحریک تخمک‌گذاری استفاده کند که عبارتند از:

لقاح داخل رحمی (IUI)

پزشک و متخصص زنان و نازایی از یک لوله بلند و نازک برای قرار دادن اسپرم به طور مستقیم در رحم استفاده می کند.

شایع ترین دلایل IUI تعداد کم اسپرم یا کاهش تحرک اسپرم است.

قبل از تلقیح داخل رحمی، ممکن است از داروهای تحریک تخمک گذاری استفاده شود که در این صورت نظارت دقیق برای تعیین زمان بالغ شدن تخمک ها ضروری است.

سپس عمل IUI در حوالی زمان تخمک گذاری انجام می شود، معمولاً حدود 24 تا 36 ساعت پس از افزایش هورمون LH که نشان می دهد تخمک گذاری به زودی اتفاق می افتد.

یک نمونه منی توسط آزمایشگاه شسته می شود تا منی از مایع منی جدا شود؛ سپس از یک کاتتر برای وارد کردن اسپرم به طور مستقیم در رحم استفاده می شود.

این فرآیند تعداد سلول‌های اسپرمی را که در رحم قرار می‌گیرند به حداکثر می‌رساند و در نتیجه امکان لقاح را افزایش می‌دهد.

روش IUI تنها چند دقیقه طول می کشد و حداقل ناراحتی را شامل می شود.

در صورت مصرف داروهای باروری هنگام انجام IUI، احتمال باردار شدن با چند قلو افزایش می یابد؛ همچنین پس از IUI خطر عفونت کمی وجود دارد.

میزان موفقیت آی یو آی (IUI) به عوامل مختلفی بستگی دارد؛ اگر زوجی هر ماه این عمل را انجام دهند، بسته به متغیرهایی مانند سن زن، دلیل ناباروری و استفاده از داروهای باروری و سایر متغیرها، میزان موفقیت ممکن است به 20 درصد در هر چرخه برسد.

آی یو آی (IUI)، ممکن است به عنوان یک درمان باروری برای هر یک از شرایط زیر نیز انتخاب شود:

• ناباروری بدون دلیل
• یک وضعیت خصمانه دهانه رحم، از جمله مشکلات مخاط دهانه رحم
• بافت اسکار دهانه رحم ناشی از عمل های گذشته که ممکن است مانع از ورود اسپرم به رحم شود.
• اختلال عملکرد انزال

آی یو آی (IUI) برای بیماران زیر توصیه نمی شود:

• زنانی که بیماری شدید لوله های فالوپ دارند
• زنان با سابقه عفونت لگن
• زنان مبتلا به اندومتریوز متوسط تا شدید

لقاح آزمایشگاهی (IVF)

لقاح آزمایشگاهی (IVF) نوعی فناوری کمک باروری به حساب می آید که شامل برداشت تخمک در پایان تحریک و قرار دادن اسپرم و تخمک در کنار هم در یک ظرف آزمایشگاهی است.

اسپرم ها تخمک ها را بارور می کنند؛ یک پزشک و متخصص زنان و نازایی یکی از تخمک های بارور شده (جنین) را به داخل رحم منتقل می کند.

مراحل لقاح آزمایشگاهی (IVF) به صورتی است که در ابتدا داروهای باروری برای تحریک تولید تخمک تجویز می شود؛ تخمک های متعدد مورد نظر است زیرا برخی از تخمک ها پس از بازیابی رشد نمی کنند یا بارور نمی شوند.

برای بررسی تخمدان ها از سونوگرافی ترانس واژینال استفاده می شود و برای بررسی سطح هورمون ها نمونه آزمایش خون گرفته می شود.

تخمک ها از طریق یک روش جراحی جزئی که از تصویربرداری اولتراسوند برای هدایت یک سوزن توخالی از طریق حفره لگن برای برداشتن تخمک ها استفاده می کند، بازیابی می شوند.

دارو برای کاهش و از بین بردن ناراحتی احتمالی ارائه می شود.

از مرد خواسته می شود تا نمونه ای از اسپرم تولید کند که برای ترکیب با تخمک آماده می شود.

در فرآیندی به نام تلقیح، اسپرم و تخمک با هم مخلوط شده و در یک ظرف آزمایشگاهی برای تشویق لقاح نگهداری می شوند.

تخمک ها برای تایید اینکه لقاح و تقسیم سلولی در حال انجام است نظارت می شوند؛ هنگامی که این اتفاق می افتد، تخم های بارور شده جنین در نظر گرفته می شوند.

جنین ها معمولاً سه تا پنج روز پس از بازیابی و لقاح به رحم زن منتقل می شوند.

یک کاتتر یا لوله کوچک برای انتقال جنین به رحم وارد می شود؛ این روش برای اکثر زنان بدون درد است، اگرچه برخی ممکن است گرفتگی خفیف را تجربه کنند.

اگر این روش موفقیت آمیز باشد، لانه گزینی معمولاً حدود شش تا ده روز پس از بازیابی تخمک اتفاق می افتد.

لقاح آزمایشگاهی (IVF) می تواند برای درمان ناباروری در بیماران زیر استفاده شود:

• لوله های فالوپ مسدود یا آسیب دیده است
• ناباروری با عوامل مردانه شامل کاهش تعداد اسپرم یا تحرک اسپرم
• زنان مبتلا به اختلالات تخمک گذاری، نارسایی زودرس تخمدان، فیبروم رحم
• زنانی که لوله های فالوپ خود را برداشته اند
• افراد مبتلا به اختلال ژنتیکی
• ناباروری بدون دلیل

تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI)

این روش مشابه IVF است. یک جنین شناس (تکنسین آزمایشگاهی بسیار تخصصی) مستقیماً یک اسپرم را به هر یک از تخمک های برداشت شده تزریق می کند و سپس یک پزشک و متخصص زنان و نازایی یک جنین را به رحم منتقل می کند.

در برخی موارد به دلیل لقاح کمتر، ممکن است از تزریق داخل سیتوپلاسمی اسپرم (ICSI) استفاده شود.

از طریق این روش، یک اسپرم به طور مستقیم به تخمک تزریق می شود تا به لقاح برسد.

تخمک اهداکننده

زوجین ممکن است از تخمک اهداکننده، اسپرم اهداکننده یا جنین اهداکننده استفاده کنند.

برخی از زوج ها به ناقل حاملگی یا جانشین نیاز دارند. این شخص با حمل و به دنیا آوردن نوزاد شما موافقت می کند.